Iniekcje Doszklistkowe Anty-VEGF: Kluczowe Leczenie Chorób Siatkówki

Iniekcje doszklistkowe preparatów anty-VEGF to jedna z najważniejszych i najskuteczniejszych metod leczenia wielu chorób siatkówki, które grożą poważnym pogorszeniem lub utratą centralnego widzenia. Terapia ta zrewolucjonizowała okulistykę, dając pacjentom szansę na zahamowanie postępu choroby, a nierzadko również na poprawę widzenia. Na tej stronie wyjaśniamy, czym są iniekcje anty-VEGF, jak działają, w jakich schorzeniach są stosowane i jak przebiega sam zabieg.

VEGF (Vascular Endothelial Growth Factor – Naczyniowo-Śródbłonkowy Czynnik Wzrostu) to białko naturalnie występujące w organizmie, które w pewnych warunkach może być produkowane w nadmiarze w oku. Nadmiar VEGF stymuluje wzrost nieprawidłowych, patologicznych naczyń krwionośnych (proces zwany neowaskularyzacją) oraz zwiększa ich przepuszczalność, prowadząc do przesiąkania płynu, lipidów i krwawień pod lub do siatkówki. To właśnie te procesy leżą u podłoża uszkodzenia plamki żółtej w wielu chorobach.

Leki anty-VEGF to specjalnie zaprojektowane białka (przeciwciała monoklonalne lub ich fragmenty), które blokują działanie VEGF. Poprzez neutralizację tego czynnika, leki anty-VEGF:

• Hamują wzrost nowych, nieprawidłowych naczyń krwionośnych.
• Zmniejszają przesiąkanie z istniejących naczyń.
• Redukują obrzęk plamki żółtej.
• Mogą prowadzić do częściowej regresji patologicznych naczyń.

Podanie leku bezpośrednio do ciała szklistego (żelowej substancji wypełniającej wnętrze oka) – stąd nazwa iniekcje doszklistkowe – zapewnia jego wysokie stężenie dokładnie tam, gdzie jest potrzebne, czyli w siatkówce.

Terapia anty-VEGF jest złotym standardem w leczeniu kilku poważnych schorzeń siatkówki, w tym:

• Wysiękowej (mokrej) postaci zwyrodnienia plamki żółtej związanego z wiekiem (AMD): Hamowanie neowaskularyzacji naczyniówkowej (CNV).
• Cukrzycowego obrzęku plamki (DME): Redukcja obrzęku spowodowanego przesiąkaniem z uszkodzonych przez cukrzycę naczyń siatkówki.
• Obrzęku plamki w przebiegu zakrzepu naczyń żylnych siatkówki (RVO): Zmniejszenie obrzęku wtórnego do zablokowania przepływu krwi w żyle siatkówkowej.
• Neowaskularyzacji naczyniówkowej w innych schorzeniach: np. w wysokiej krótkowzroczności.

Wielu pacjentów obawia się zastrzyku do oka, jednak procedura jest szybka, stosunkowo bezbolesna i przeprowadzana w warunkach ambulatoryjnych z zachowaniem najwyższych standardów sterylności:

1. Przygotowanie: Oko jest dokładnie znieczulane za pomocą kropli. Źrenica zazwyczaj nie musi być rozszerzana do samego zabiegu (choć może być do badania przed lub po).
2. Dezynfekcja: Okolica oka i jego powierzchnia są starannie dezynfekowane specjalnym płynem (np. powidonem jodyny), aby zminimalizować ryzyko infekcji. Na oko zakładana jest sterylna rozwórka zapobiegająca mruganiu.
3. Iniekcja: Lekarz podaje niewielką objętość leku (zwykle około 0.05 ml) przez bardzo cienką igłę bezpośrednio do ciała szklistego. Samo ukłucie jest szybkie i zazwyczaj odczuwane jako lekkie ukłucie lub uczucie rozpierania.
4. Zakończenie: Po iniekcji oko może zostać przepłukane solą fizjologiczną, a lekarz może sprawdzić ciśnienie wewnątrzgałkowe. Czasem podawane są krople z antybiotykiem.

Cała procedura trwa zazwyczaj kilka minut. Bezpieczeństwo pacjenta jest priorytetem.

Po iniekcji anty-VEGF normalne są pewne przejściowe dolegliwości:

• Lekkie podrażnienie, uczucie piasku pod powieką.
• Pojawienie się "mętów" lub "muszek" w polu widzenia (mogą to być pęcherzyki powietrza lub sam lek, zwykle znikają w ciągu kilku dni).
• Niewielki wylew podspojówkowy (czerwona plamka na białku oka) w miejscu wkłucia – jest niegroźny i wchłania się samoistnie.

Ważne zalecenia po zabiegu:

• Stosuj przepisane przez lekarza krople (jeśli zostały zalecone).
• Nie dotykaj i nie pocieraj oka.
• Unikaj dostania się do oka wody (np. podczas mycia głowy) i zanieczyszczeń przez kilka pierwszych dni.
• Unikaj basenu i sauny przez około tydzień.

Pilnie skontaktuj się z lekarzem, jeśli wystąpią:

• Silny ból oka.
• Znaczne pogorszenie widzenia.
• Nasilające się zaczerwienienie oka, obrzęk powiek, ropna wydzielina (objawy infekcji).
• Pojawienie się błysków światła lub ciemnej "zasłony" (mogące sugerować inne problemy).

Iniekcje anty-VEGF są bardzo skuteczne w stabilizowaniu widzenia i zapobieganiu jego dalszej utracie u większości pacjentów. U części osób możliwa jest nawet poprawa ostrości wzroku. Kluczowe jest jednak regularne i długoterminowe leczenie. Choroby takie jak mokre AMD czy DME są przewlekłe, a działanie leku jest czasowe (kilka tygodni do kilku miesięcy). Dlatego konieczne są powtarzane iniekcje, często według indywidualnie ustalonego schematu (np. comiesięczne zastrzyki w fazie początkowej, a następnie wydłużanie odstępów w zależności od odpowiedzi na leczenie – schemat "Treat and Extend"). Przestrzeganie terminów wizyt i zastrzyków jest fundamentalne dla utrzymania efektów terapii.

Podsumowanie:

Terapia anty-VEGF stanowi przełom w leczeniu wielu chorób siatkówki. Choć wymaga regularnych wizyt i iniekcji, jest to obecnie najskuteczniejsza metoda ochrony centralnego widzenia w schorzeniach takich jak mokre AMD czy cukrzycowy obrzęk plamki. Jeśli zostałeś zakwalifikowany do leczenia iniekcjami doszklistkowymi anty-VEGF, ściśle współpracuj ze swoim lekarzem okulistą i przestrzegaj zaleconego planu terapii. Twoje zaangażowanie jest kluczowe dla sukcesu leczenia.