Zapalenie błony naczyniowej oka

Zapalenie błony naczyniowej oka (łac. uveitis) to poważny stan zapalny obejmujący wewnętrzne struktury oka, który może prowadzić do znacznego pogorszenia, a nawet trwałej utraty wzroku, jeśli nie jest odpowiednio diagnozowany i leczony. Dotyka błony naczyniowej, czyli warstwy bogatej w naczynia krwionośne, znajdującej się między twardówką a siatkówką. Zrozumienie zapalenia błony naczyniowej, jego różnorodnych objawów, możliwych przyczyn i metod leczenia jest kluczowe dla ochrony Twojego wzroku.

Błona naczyniowa oka składa się z trzech części:

1. Tęczówki: Kolorowa część oka otaczająca źrenicę.
2. Ciała rzęskowego: Struktury odpowiedzialnej za produkcję cieczy wodnistej i akomodację (zmianę kształtu soczewki).
3. Naczyniówki: Warstwy naczyń krwionośnych leżącej pod siatkówką, odżywiającej jej zewnętrzne warstwy.

Zapalenie błony naczyniowej to stan, w którym jedna lub więcej z tych struktur ulega zapaleniu. Proces zapalny może obejmować również sąsiadujące tkanki, takie jak siatkówka, nerw wzrokowy czy ciało szkliste.

W zależności od lokalizacji stanu zapalnego w oku, wyróżniamy kilka głównych typów uveitis:

• Zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej (najczęstsze): Obejmuje głównie tęczówkę i/lub przednią część ciała rzęskowego (zapalenie tęczówki, zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego). Często objawia się bólem, zaczerwienieniem oka i światłowstrętem.
• Zapalenie części pośredniej błony naczyniowej: Dotyczy głównie ciała szklistego i obwodowej siatkówki. Objawy to często "męty" i pogorszenie ostrości wzroku, przy mniejszym bólu i zaczerwienieniu.
• Zapalenie tylnego odcinka błony naczyniowej: Obejmuje naczyniówkę i/lub siatkówkę. Może prowadzić do poważnych problemów ze wzrokiem, objawiając się mętami, plamami w polu widzenia i znacznym pogorszeniem ostrości.
• Zapalenie całej błony naczyniowej (panuveitis): Stan zapalny dotyczy wszystkich części błony naczyniowej.

Przyczyny uveitis są bardzo zróżnicowane i nie zawsze udaje się je jednoznacznie ustalić. Możliwe czynniki wywołujące to:

• Choroby autoimmunologiczne i układowe: Wiele chorób, w których układ odpornościowy atakuje własne tkanki, może manifestować się zapaleniem błony naczyniowej (np. zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, reumatoidalne zapalenie stawów, sarkoidoza, toczeń, choroby zapalne jelit).
• Infekcje: Bakteryjne (np. gruźlica, kiła), wirusowe (np. opryszczka, półpasiec), grzybicze lub pasożytnicze (np. toksoplazmoza).
• Urazy oka.
• Reakcje na niektóre leki.
• Przyczyna idiopatyczna: W wielu przypadkach dokładna przyczyna pozostaje nieznana.

Objawy mogą pojawić się nagle lub rozwijać stopniowo i różnią się w zależności od typu i lokalizacji zapalenia. Najczęstsze symptomy to:

• Ból oka (często silny, tępy, nasilający się przy dotyku).
• Zaczerwienienie oka (szczególnie wokół tęczówki).
• Światłowstręt (nadwrażliwość na światło).
• Pogorszenie ostrości wzroku, zamglone widzenie.
• Pojawienie się "mętów" ("latających muszek", punktów, nitek) w polu widzenia.
• Zniekształcenie obrazu.
• Zmiana kształtu źrenicy.

Każdy z tych objawów, zwłaszcza jeśli pojawi się nagle, wymaga pilnej konsultacji okulistycznej!

Rozpoznanie opiera się na dokładnym wywiadzie i badaniu okulistycznym, które obejmuje:

• Badanie ostrości wzroku.
• Badanie w lampie szczelinowej: Pozwala na szczegółową ocenę przedniego odcinka oka, ciała szklistego i wykrycie komórek zapalnych.
• Pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego: Zapalenie może prowadzić do jego wzrostu (jaskra wtórna) lub spadku.
• Badanie dna oka po rozszerzeniu źrenic: Ocena siatkówki, naczyniówki i nerwu wzrokowego.
• Badania dodatkowe: W zależności od podejrzenia, lekarz może zlecić OCT (Optyczną Koherentną Tomografię – szczególnie przydatne w ocenie obrzęku plamki), angiografię fluoresceinową, badania laboratoryjne krwi (w poszukiwaniu chorób układowych lub infekcji), a czasem badania obrazowe (np. RTG klatki piersiowej).

Celem leczenia jest opanowanie stanu zapalnego, złagodzenie objawów, zapobieganie uszkodzeniu struktur oka i minimalizowanie ryzyka powikłań (takich jak zaćma wtórna, jaskra wtórna, obrzęk plamki żółtej, bliznowacenie). Leczenie jest często długotrwałe i wymaga ścisłej współpracy z lekarzem. Metody obejmują:

• Kortykosteroidy (sterydy): Stanowią podstawę leczenia przeciwzapalnego. Mogą być podawane w postaci:
  • Kropli do oczu (głównie w zapaleniu przedniego odcinka).
  • Zastrzyków okołogałkowych lub doszklistkowych (w zapaleniu części pośredniej, tylnej lub opornym przednim).
  • Tabletek lub dożylnie (w ciężkich, obustronnych lub zagrażających wzrokowi przypadkach oraz w powiązaniu z chorobami układowymi).
• Leki rozszerzające źrenicę (mydriatyki): Zapobiegają powstawaniu zrostów tęczówki z soczewką i zmniejszają ból.
• Leki immunosupresyjne i biologiczne: Stosowane w ciężkich, przewlekłych, nawracających przypadkach lub gdy steroidy są nieskuteczne lub przeciwwskazane. Wymagają ścisłego monitorowania.
• Leczenie przyczynowe: Jeśli uda się zidentyfikować przyczynę (np. infekcję), wdraża się leczenie ukierunkowane (antybiotyki, leki przeciwwirusowe itp.).

Zapalenie błony naczyniowej ma często charakter przewlekły i nawracający. Nawet po ustąpieniu objawów konieczne są regularne kontrole okulistyczne, aby monitorować stan oka, wcześnie wykrywać ewentualne nawroty lub powikłania oraz dostosowywać leczenie. Monitorowanie jest również ważne ze względu na potencjalne skutki uboczne długotrwałej terapii (np. steroidowej).

Podsumowanie:

Zapalenie błony naczyniowej oka to poważne schorzenie wymagające natychmiastowej diagnozy i specjalistycznego leczenia okulistycznego. Jeśli doświadczasz bólu oka, zaczerwienienia, światłowstrętu, pogorszenia widzenia lub pojawienia się mętów, niezwłocznie zgłoś się do lekarza okulisty. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie, często długotrwałe leczenie, prowadzone w ścisłej współpracy z lekarzem, dają szansę na opanowanie choroby i zachowanie dobrego widzenia.