Zakrzep żyły siatkówki (RVO)

Zakrzep żyły siatkówki (RVO – Retinal Vein Occlusion) to nagłe i poważne zdarzenie naczyniowe w oku, które może prowadzić do gwałtownego pogorszenia widzenia. Jest jednym z częstszych schorzeń naczyniowych siatkówki, zaraz po retinopatii cukrzycowej. Polega na zablokowaniu przepływu krwi w jednej z żył siatkówki, co wywołuje szereg zmian zagrażających wzrokowi. Zrozumienie, czym jest zakrzep żyły siatkówki, jakie są jego przyczyny i objawy oraz jakie są metody leczenia i dlaczego szybka reakcja jest kluczowa, jest niezbędne dla ochrony Twojego wzroku.

Siatkówka to światłoczuła tkanka wyściełająca tylną część oka, która do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje stałego zaopatrzenia w krew (przez tętnice) i efektywnego odprowadzania krwi (przez żyły). Zakrzep żyły siatkówki oznacza utworzenie się skrzepu krwi, który blokuje żyłę siatkówkową, uniemożliwiając lub znacznie utrudniając odpływ krwi z siatkówki.

Skutkuje to:

• Wzrostem ciśnienia w drobnych naczyniach (kapilarach) przed miejscem zatoru.
• Uszkodzeniem ścian naczyń i ich zwiększoną przepuszczalnością.
• Przesiąkaniem płynu i krwi do tkanki siatkówki, powodując krwotoki i obrzęk.
• Niedotlenieniem (ischemią) siatkówki, co może prowadzić do jej trwałego uszkodzenia.

Wyróżniamy dwa główne typy RVO, w zależności od lokalizacji zakrzepu:

• Zakrzep żyły środkowej siatkówki (CRVO – Central Retinal Vein Occlusion): Zablokowana jest główna żyła siatkówki, zbierająca krew z całej jej powierzchni. Zwykle powoduje bardziej rozległe zmiany i poważniejsze pogorszenie widzenia.
• Zakrzep gałęzi żyły środkowej siatkówki (BRVO – Branch Retinal Vein Occlusion): Zablokowana jest jedna z mniejszych gałęzi żylnych, odprowadzająca krew tylko z fragmentu siatkówki. Zmiany są bardziej ograniczone obszarowo, a wpływ na widzenie może być mniejszy, choć nadal znaczący.

Dokładna przyczyna powstania zakrzepu w żyle siatkówki nie zawsze jest znana, ale istnieje szereg czynników, które znacząco zwiększają ryzyko jego wystąpienia. Są to przede wszystkim:

• Nadciśnienie tętnicze: Najważniejszy i najczęstszy czynnik ryzyka! Twarde, zmienione miażdżycowo tętnice mogą uciskać na żyły w miejscach ich skrzyżowań w siatkówce, sprzyjając powstawaniu zakrzepu.
• Wiek: Ryzyko rośnie znacząco po 50-60 roku życia.
• Choroby sercowo-naczyniowe: Miażdżyca, choroba niedokrwienna serca.
• Cukrzyca.
• Wysoki poziom cholesterolu i lipidów we krwi (hiperlipidemia).
• Jaskra: Podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe może utrudniać przepływ krwi w naczyniach siatkówki.
• Choroby krwi: Stany zwiększonej krzepliwości (trombofilie), niektóre choroby zapalne naczyń.
• Palenie tytoniu.

Najbardziej charakterystycznym i alarmującym objawem RVO jest nagłe, bezbolesne pogorszenie widzenia w jednym oku. Może ono przybierać różne formy:

• Znaczne zamglenie lub zamazanie obrazu, jakby patrzeć przez mgłę lub brudną szybę (częściej w CRVO).
• Pojawienie się ciemnej plamy, cienia lub "zasłony" w części pola widzenia (bardziej typowe dla BRVO).
• Zniekształcenie obrazu, falowanie linii prostych (jeśli rozwinie się obrzęk plamki).
• W rzadkich przypadkach może wystąpić tylko niewielkie pogorszenie widzenia lub nawet przejściowe objawy.

Ważne: Jeśli doświadczysz nagłego, bezbolesnego pogorszenia widzenia w jednym oku, jest to stan pilny wymagający natychmiastowej konsultacji okulistycznej! Nie czekaj, aż objawy same ustąpią!

Diagnoza RVO opiera się na wywiadzie oraz dokładnym badaniu okulistycznym:

• Badanie ostrości wzroku: Ocena stopnia pogorszenia widzenia.
• Badanie dna oka (oftalmoskopia): Po rozszerzeniu źrenic okulista ogląda siatkówkę. Widoczne są charakterystyczne zmiany: poszerzone i kręte żyły, liczne krwotoki w siatkówce (o różnym kształcie), wysięki ("kłębki waty"), obrzęk siatkówki i tarczy nerwu wzrokowego.
• Optyczna Koherentna Tomografia (OCT): Bardzo ważne badanie, które pozwala precyzyjnie ocenić strukturę siatkówki, a zwłaszcza wykryć i zmierzyć obrzęk plamki żółtej (ME) – najczęstsze powikłanie prowadzące do pogorszenia widzenia centralnego.
• Angiografia fluoresceinowa (AF) lub angio-OCT (OCTA): Czasami wykonywane badania obrazujące przepływ krwi w naczyniach siatkówki. Pomagają ocenić stopień niedokrwienia siatkówki, lokalizację przecieków i ewentualny rozwój nieprawidłowych naczyń (neowaskularyzacji).

Niestety, obecnie nie ma metody, która pozwoliłaby "rozpuścić" zakrzep w żyle siatkówki. Leczenie RVO koncentruje się na zapobieganiu i leczeniu jego powikłań, które są główną przyczyną trwałej utraty wzroku. Najważniejsze metody to:

1. Leczenie Obrzęku Plamki Żółtej (ME):
   • Iniekcje Doszklistkowe Anty-VEGF: Złoty standard i najskuteczniejsza metoda. Leki te (podawane w zastrzykach bezpośrednio do oka) blokują czynnik wzrostu VEGF, zmniejszając przesiąkanie z uszkodzonych naczyń i redukując obrzęk plamki. Wymagają serii regularnych iniekcji.
   • Iniekcje Doszklistkowe Steroidów: Alternatywa lub uzupełnienie terapii anty-VEGF, szczególnie w przypadkach opornych lub przewlekłych.
2. Leczenie Neowaskularyzacji (NV – wzrostu nieprawidłowych naczyń):
   • Panfotokoagulacja Laserowa Siatkówki (PRP): Zabieg laserowy polegający na wykonaniu licznych przypaleń na obwodzie siatkówki. Niszczy niedotlenione obszary, zmniejszając produkcję VEGF i prowadząc do regresji patologicznych naczyń. Stosowany w przypadku rozwoju NV na siatkówce lub tęczówce.
   • Iniekcje Anty-VEGF: Również skuteczne w hamowaniu i powodowaniu regresji neowaskularyzacji.
3. Kontrola Czynników Ryzyka: Bardzo ważnym elementem jest leczenie chorób ogólnoustrojowych, które przyczyniły się do zakrzepu (kontrola nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, poziomu lipidów).

Zakrzep żyły siatkówki to stan, który wymaga długoterminowej i regularnej opieki okulistycznej, nawet jeśli początkowe leczenie przyniosło poprawę. Powikłania (obrzęk plamki, neowaskularyzacja) mogą pojawić się lub nawracać miesiące, a nawet lata po incydencie. Regularne kontrole (w tym badanie OCT) pozwalają na wczesne wykrycie problemów i szybkie wdrożenie lub modyfikację leczenia, co zwiększa szansę na zachowanie jak najlepszego widzenia.

Podsumowanie:

Zakrzep żyły siatkówki (RVO) to nagłe zdarzenie naczyniowe, które może poważnie zagrozić Twojemu wzrokowi. Natychmiastowa konsultacja okulistyczna w przypadku wystąpienia objawów jest kluczowa. Chociaż samego zakrzepu nie da się cofnąć, nowoczesne metody leczenia, zwłaszcza iniekcje doszklistkowe anty-VEGF, pozwalają skutecznie walczyć z jego groźnymi powikłaniami, takimi jak obrzęk plamki żółtej. Pamiętaj również o kontroli ogólnoustrojowych czynników ryzyka (nadciśnienie, cukrzyca) i regularnych wizytach kontrolnych u okulisty – to podstawa ochrony Twojego wzroku po RVO.