Krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm

Czy obraz widziany z daleka jest zamazany? A może masz trudności z czytaniem drobnego druku lub linie wydają się rozmazane, widziane jak przez mgłę? To mogą być objawy powszechnych wad wzroku, takich jak krótkowzroczność (myopia), nadwzroczność (hyperopia) lub astygmatyzm. Są to tzw. wady refrakcji, co oznacza, że oko nie skupia światła prawidłowo na siatkówce. Na szczęście, większość z nich można łatwo skorygować. Dowiedz się więcej o najczęstszych wadach wzroku, ich objawach i dostępnych metodach korekcji.

Abyśmy mogli widzieć wyraźnie, promienie światła wpadające do oka muszą zostać precyzyjnie skupione na siatkówce – światłoczułej warstwie w tylnej części oka. Odpowiadają za to rogówka (przezroczysta przednia część oka) i soczewka wewnątrzgałkowa. Wada wzroku (wada refrakcji) występuje wtedy, gdy kształt oka, moc rogówki lub soczewki powodują, że światło nie jest skupiane dokładnie na siatkówce, lecz przed nią lub za nią. Skutkuje to nieostrym widzeniem.

• Co to jest? Osoba z krótkowzrocznością widzi wyraźnie obiekty znajdujące się blisko, ale ma trudności z ostrym widzeniem przedmiotów oddalonych (np. znaków drogowych, napisów na tablicy).
• Przyczyna: Najczęściej oko jest zbyt długie (w osi przód-tył) lub rogówka ma zbyt dużą moc łamiącą. W efekcie światło skupia się przed siatkówką.
• Objawy: Zamazane widzenie na odległość, mrużenie oczu przy patrzeniu w dal, bóle głowy, zmęczenie oczu.
• Korekcja: Okulary lub soczewki kontaktowe z soczewkami "minusowymi" (rozpraszającymi), które przesuwają ognisko światła do tyłu, na siatkówkę. Możliwa jest też korekcja chirurgiczna (laserowa).

• Co to jest? Nadwzroczność oznacza, że oko musi wykonać dodatkowy wysiłek (akomodację), aby ostro widzieć, szczególnie z bliska. Małe stopnie nadwzroczności u młodych osób mogą być kompensowane przez naturalną zdolność akomodacji oka i nie dawać objawów. Z wiekiem zdolność ta słabnie.
• Przyczyna: Oko jest zazwyczaj zbyt krótkie lub rogówka ma zbyt małą moc łamiącą. Światło w stanie spoczynku skupiałoby się za siatkówką.
• Objawy: Zamazane widzenie z bliska (czasem też z daleka przy większej wadzie lub zmęczeniu), bóle głowy (szczególnie po pracy wzrokowej z bliska), zmęczenie i pieczenie oczu, łzawienie, u dzieci może prowadzić do zeza zbieżnego.
• Korekcja: Okulary lub soczewki kontaktowe z soczewkami "plusowymi" (skupiającymi), które zwiększają moc łamiącą układu optycznego oka. Możliwa korekcja chirurgiczna.

• Co to jest? Astygmatyzm powoduje, że obraz jest zamazany lub zniekształcony niezależnie od odległości patrzenia. Linie proste mogą wydawać się pochyłe lub podwójne.
• Przyczyna: Nieregularny kształt rogówki (najczęściej) lub rzadziej soczewki. Zamiast być idealnie kulista, powierzchnia przypomina bardziej piłkę do rugby. Powoduje to, że światło jest skupiane w różnych punktach, a nie w jednym ognisku na siatkówce.
• Objawy: Zamazane, nieostre lub zniekształcone widzenie na każdą odległość, "duchy" lub cienie wokół liter, mrużenie oczu, bóle głowy, zmęczenie oczu. Astygmatyzm często współwystępuje z krótkowzrocznością lub nadwzrocznością.
• Korekcja: Okulary lub soczewki kontaktowe z soczewkami cylindrycznymi (torycznymi), które korygują nieregularną krzywiznę. Możliwa korekcja chirurgiczna.

Wady wzroku diagnozuje lekarz okulista lub optometrysta podczas standardowego badania wzroku. Kluczowe elementy to:

• Badanie ostrości wzroku: Odczytywanie liter lub cyfr z tablicy Snellena.
• Badanie refrakcji: Określenie wady za pomocą autorefraktometru (komputerowe badanie wzroku) oraz dobór odpowiednich szkieł korekcyjnych za pomocą foroptera lub specjalnych oprawek okularowych z soczewkami próbnymi.
• Keratometria: Pomiar krzywizny rogówki (ważny przy diagnozowaniu astygmatyzmu i doborze soczewek kontaktowych).

Dostępnych jest kilka sprawdzonych metod korygowania wad refrakcji:

• Okulary: Najprostsza, najbezpieczniejsza i najpopularniejsza metoda korekcji. Dostępne są różne rodzaje soczewek (jednoogniskowe, dwuogniskowe, progresywne) i powłok (antyrefleks, utwardzająca, filtrująca światło niebieskie).
• Soczewki Kontaktowe: Dobra alternatywa dla okularów, zapewniająca naturalne pole widzenia. Wymagają odpowiedniej higieny i pielęgnacji. Dostępne są soczewki sferyczne (do korekcji krótko- i nadwzroczności) oraz toryczne (do korekcji astygmatyzmu), a także multifokalne.
• Chirurgia Refrakcyjna: Zabiegi laserowe (np. LASIK, LASEK, PRK, FemtoLASIK) modelujące kształt rogówki w celu trwałej korekcji wady. Istnieją też metody polegające na wszczepieniu soczewek wewnątrzgałkowych. Kwalifikacja do zabiegu wymaga szczegółowych badań.

Wady wzroku mogą się zmieniać, szczególnie u dzieci i młodych dorosłych, a także wraz z wiekiem (np. pojawienie się prezbiopii – starczowzroczności). Dlatego regularne kontrole okulistyczne (zazwyczaj co 1-2 lata) są ważne, aby upewnić się, że używana korekcja jest nadal odpowiednia i aby wykluczyć inne choroby oczu.

Podsumowanie:
Krótkowzroczność, nadwzroczność i astygmatyzm to bardzo powszechne wady wzroku, które wpływają na jakość widzenia, ale które można skutecznie korygować. Jeśli podejrzewasz u siebie wadę wzroku lub odczuwasz pogorszenie widzenia, umów się na badanie okulistyczne. Odpowiednio dobrana korekcja pozwoli Ci cieszyć się wyraźnym i komfortowym widzeniem każdego dnia.